Το συναίσθημα είναι μία συνειδητή εμπειρία κατά την οποία το άτομο συμμετέχει νοητικά, ψυχοσωματικά και βιολογικά. Είναι μία διαδικασία βαθιά και εσωτερική που επιδρά στην ψυχή και στο σώμα του και αποσκοπεί στην έκφραση του. Όταν τα συναισθήματα δεν εξωτερικεύονται μετατρέπονται σε τραυματικές εμπειρίες και επηρεάζουν την ψυχική υγεία του ατόμου.
Οι ενήλικες όπως και τα παιδιά μέσω του συναισθήματος συνειδητοποιούν την ύπαρξη τους, αισθάνονται ότι υπάρχουν, δηλώνουν την ταυτότητα τους.”Είμαι αυτός που αισθάνομαι ότι είμαι” ,”θέλω μόνο να ακούσεις το συναίσθημα μου” ,”θέλω να με κατανοήσεις”.
Οι σκέψεις, οι συμπεριφορές, οι ενέργειες βοηθούν τα παιδιά να αναγνωρίσουν τα συναισθήματα τους, να αποδεχτούν τον εαυτό τους όπως είναι και να τον εμπιστευτούν. Για να μπορέσω να ακούσω το παιδί μου και να κατανοήσω το συναίσθημα του χρειάζεται πρώτα απ´ όλα να ακούσω την εσωτερική φωνή που υπάρχει μέσα μου χωρίς να της βάζω πια όρια και ” ταμπέλες” διότι τότε ασυνείδητα βάζω όρια και στην καρδιά του παιδιού μου και τότε σιωπούν και τα δικά του συναισθήματα.
Κάποιοι γονείς εγκλωβισμένοι στη “μέγγενη” του παρελθόντος, μιας παιδικής ηλικίας που δεν είχαν πρόσβαση στις συναισθηματικές τους ανάγκες από τους δικούς τους γονείς φυλάκισαν μέσα τους τους φόβους, τους θυμούς, τις ανασφάλειες ,τις εντάσεις, τη θλίψη, το κλάμα, τη χαρά. Έπειτα ακούσια επαναλαμβάνουν την ίδια ιστορία. Στο φόβο ότι θα δουν τα απωθημένα τους συναισθήματα δεν ακούν το παιδί που κρύβεται μέσα τους, δε νιώθουν, δεν αισθάνονται, δε συναισθάνονται, δεν υπάρχουν χαρούμενοι με τον εαυτό τους, με τα παιδιά τους, με το ζευγάρι τους.
Για να υπάρξει συναισθηματική διαθεσιμότητα προς τα παιδιά μας οφείλουμε κατά κύριο λόγο στον εαυτό μας, να γιατρέψουμε την παιδική μας ηλικία, να επουλώσουμε τα τραύματα και τις πληγές για να ελευθερωθούμε από το παρελθόν μας και να αφήσουμε χώρο στα συναισθήματα μας να εκφραστούν και να υπάρξουμε.Πώς αλλιώς θα ακούσουμε την αλήθεια του παιδιού μας; Πως θα διεισδύσουμε στον ψυχικό του κόσμο; Πώς θα ακούσουμε αυτά που δεν ομολογεί ανοιχτά;
Τα συναισθήματα των παιδιών είναι σαν το κρεμμύδι. Όσο ανοίγεις τις στρώσεις του αναδύονται κι άλλες γεύσεις, μυρωδιές και χρώματα .
Με επίκριση, με φόβο, με κατηγόρια, με αποδοκιμαστική συμπεριφορά τα παιδιά λοβοτομούν τον συναισθηματικό τους κόσμο, περιορίζουν τη φαντασία τους, χάνουν τον αυθορμητισμό τους, την ενέργεια, το χιούμορ τους και τελικά “υπάρχουν” με τον τρόπο που είναι συμβατός στους γονείς τους για να είναι αρεστά.
Ωστόσο, ένα παιδί για να ανοίξει το “χρυσό κέλυφος” των συναισθημάτων του χρειάζεται να αισθάνεται την αποδοχή των γονιών του. Μόνο τότε θα ονειρευτεί μαζί τους, θα παίξει, θα γελάσει, θα επικοινωνήσει με την καρδιά και την ψυχή του, θα αναλάβει τις ευθύνες του χωρίς ενοχή ή ντροπή, θα εκτιμήσει τις ικανότητες του και θα μιλήσει για τα πάντα.Το μόνο που χρειάζεται είναι να αισθανθεί ότι το αγαπούν όπως είναι, ότι επιδοκιμάζουν τα κατορθώματα του και ότι το αναγνωρίζουν μέσα στη μοναδικότητα του.
Τα παιδιά ενεργούν ως χαμαιλέοντες. Διαισθάνονται την ενέργεια που υπάρχει στο σπίτι τους, προσαρμόζονται στις συνθήκες του περιβάλλοντος και υιοθετούν συμπεριφορές που είναι επιτρεπτές για να επιβιώσουν. Η ηχώ όμως των συναισθημάτων τους θα εκφραστεί σε συνθήκες δημιουργικής ανάπτυξης μέσα σε μία φιλική ατμόσφαιρα που κυριαρχεί η ασφάλεια, η καλοσύνη, η ανεκτικότητα, η ειλικρίνεια, η δικαιοσύνη, η ενθάρρυνση, ο έπαινος και η προσφορά .
Σοφία Κυριακοπούλου
Κλινική ψυχολόγος-παιδαγωγός
