Η ιστορία ξεκινάει από τη στιγμή της σύλληψης και ιδιαίτερα όταν η μητέρα αντιλαμβάνεται ότι κυοφορεί τη νέα ζωή μέσα της. Όσο δε για το έμβρυο συλλαμβάνει τα τεκτενόμενα της περιρρέουσας ατμόσφαιρας και του περιβάλλοντος στο οποίο μεγαλώνει και αναπτύσσεται ως έμβρυο και μέχρι τη στιγμή της γέννησης του.
Στο μαιευτήριο έπειτα, μας παραδίδουν στα χέρια ένα μωρό παντελώς ανήμπορο για το οτιδήποτε, απόλυτα εξαρτημένο που ο αυτοσκοπός του ενστικτωδώς είναι η επιβίωση και η διατήρησή του στη ζωή .Την ίδια στιγμή παραδίδεται σε εμάς μία “αποστολή ” με πολυάριθμες ευθύνες αλλά και προσδοκίες που ο κάθε γονιός θα διαχειριστεί διαφορετικά ανάλογα με τις προσλαμβάνουσες που έχουν εγγραφεί μέσα του, το μεγάλωμα του και την κοινωνία που ανήκει.Στην πραγματικότητα , πολύ πριν της γεννήσεως χτίζονται οι προσδοκίες από τους γονείς , κατάσταση απόλυτα φυσιολογική καθώς το παιδί αποτελεί συχνά την προέκταση τους.Οι ευθύνες άπτονται στο θαύμα αυτό που λέγεται ζωή και είναι στην κρίση του κάθε γονέα πως θα τις διαχειριστεί.
Όσο τα παιδιά μεγαλώνουν, μεγαλώνουν και οι προσδοκίες μας για αυτά και κατά κύριο λόγο αφορούν στα επιτεύγματα (σχολικές επιδόσεις, δραστηριότητες, ακαδημαϊκές σπουδές) και στην προσωπικότητα τους, με σκοπό να καλλιεργηθούν στοιχεία στον χαρακτήρα τους όπως η υπευθυνότητα, η υπομονή, η καλοσύνη, η ευγένεια , η πειθαρχία, η ενσυναίσθηση, το ήθος.
Οι προσδοκίες των γονέων φέρουν θετικό πρόσημο στα παιδιά όταν είναι ρεαλιστικές και κατ´επέκταση σε αρμονία με την αναπτυξιακή τους ηλικία, τις δεξιότητες ,τις κλίσεις , τις ικανότητες και την ιδιοσυγκρασία τους.Την ίδια στιγμή αποτελούν μοχλό κινητοποίησης για τα ίδια δημιουργώντας τους ένα αίσθημα αυτοπεποίθησης και σιγουριάς που τα καθιστά υπεύθυνα και ικανά να αγωνίζονται, να μην τα παρατούν και να συνδέονται καλύτερα με τον εαυτό τους και τους άλλους. Συγχρόνως καλλιεργείται προοδευτικά μέσα τους η αίσθηση ότι αξίζουν και ότι είναι σημαντικά άτομα. Όλα αυτά αποτελούν απαραίτητα συστατικά στον καθορισμό της αυτοεικόνας τους, των μετέπειτα επιλογών τους και συνδράμουν στη σωστή διαχείριση των μελλοντικών επιτυχιών ή αποτυχιών τους.
Στον αντίποδα όταν οι προσδοκίες των γονέων είναι υπερβολικές δημιουργούνται στα παιδία αρνητικά συναισθήματα ακολουθούμενα από πίεση, άγχος, φόβο αποτυχίας ,σύγχυση και απογοήτευση. Συγχρόνως αισθάνονται ανασφάλεια, ματαίωση, ένα αίσθημα ανικανοποίητου, ανικανότητας, έλλειψη πίστης και σιγουριάς στον εαυτό τους που τα οδηγεί στην απόγνωση. Πολύ συχνά νιώθουν θυμό προς τους γονείς τους που είναι συγκαλυμμένος στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, συσσωρεύεται όμως και εκφράζεται εντονότατα στην εφηβεία οδηγώντας τη σχέση γονέα – παιδιού σε ρήξη. Το αποτέλεσμα είναι ότι αυτά τα παιδιά χάνουν τον εαυτό τους στην προσπάθεια τους να πετύχουν τους υψηλούς στόχους , καθιστώντας τις ενέργειες “θέλω “, “ονειρεύομαι “, “επιθυμώ ” ανέφικτες.
Οι προσδοκίες των γονέων για τα παιδιά είναι σαν το τζάκι. Πολύ μακριά καίγονται…πολύ κοντά παγώνουν . Καλούμαστε σα γονείς να βρούμε τη χρυσή τομή στην ένταση των προσδοκιών που έχουμε από εκείνα έτσι ώστε ούτε να είναι πάρα πολλές που μπορεί να τα συνθλίψουν , ούτε και πολύ λίγες που να τα κάνουν αδιάφορα.
Ποια είναι λοιπόν η ” μαγική συνταγή” που θα φέρει ισορροπία στο παιδί έτσι ώστε να ενδυναμώσει το χαρακτήρα του, να χτίσει την αυτοπεποίθηση του και να διαμορφώσει την ταυτότητα του έτσι ώστε να είναι ευτυχισμένο;
Όλο το ” παιχνίδι” καθορίζεται από τον ίδιο το γονέα και από τον τρόπο που θα διαχειριστεί το μεγάλωμα του παιδιού του αλλά και του ίδιου του εαυτού. Οι γονείς που πέφτουν στην παγίδα της ταύτισης καθρεφτίζοντας στα παιδιά τους τα δικά τους ανεκπλήρωτα όνειρα, της ” ζωής που δεν έζησαν”, κατακερματίζουν την προσωπικότητα των παιδιών τους αλλά και τις δικές τους δυνατότητες που ήταν επίσης θαμμένες λόγω του δικού τους παρελθόντος. Αν καταφέρουν να αποτινάξουν -όσο είναι εφικτό –το δικό τους παρελθόν, τις ιδέες, τα πρότυπα και τα οικογενειακά μοντέλα που έχουν εγκαθιδρυθεί μέσα τους και επιλέξουν να ζήσουν στο παρόν σεβόμενοι την προσωπικότητα και τις ιδιαιτερότητες του παιδιού τους, τότε και οι προσδοκίες τους δεν θα είναι υπερβολικές και θα μπορούν να υπάρχουν στο πλάι των παιδιών τους και όχι απάνω τους ή μέσα τους.
Οι γονείς που είναι καλοί διαχειριστές της ζωής των παιδιών δεν είναι ούτε υπερπροστατευτικοί ούτε επικριτικοί. Αναγνωρίζουν, κατανοούν, υποστηρίζουν, επιβραβεύουν , αποδέχονται και αγαπούν τα παιδιά τους για αυτό που είναι και για αυτό που μπορούν και αντέχουν να κάνουν. Τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο. Σαν πράξη δεν είναι ανέφικτη διότι πολλοί γονείς,” πρώην παιδιά” και ” απόστρατοι” πια γονείς το έχουν πετύχει αναθρέφοντας με ταπεινότητα τα παιδιά τους και η συνταγή τους ήταν απλή έχοντας μόνο δύο συστατικά: ΑΠΟΔΟΧΗ και ΑΓΑΠΗ.
Σοφία Κυριακοπούλου
Κλινική ψυχολόγος-παιδαγωγός.
